کتاب پرورش دقت
کتاب پرورش دقت محصول خرد جمعی و تلاش های علمی همکاران ارجمند گروه علمی- پژوهشی پیشگامان آگاهی به مدیریت دکتر علی آگاهی می باشد. این کتاب به طور کلی، با تقویت دقت و توجه، برای کلیه کودکان و دانش آموزان عزیز مقطع پیش دبستانی و ابتدایی مفید و مثمر ثمر خواهد بود.
اما به طور خاص گروه هدف این کتاب، کودکان دارای مشکلات ویژه یادگیری، اختلال بیش فعالی و نقص در توجه و کودکان پیش دبستانی می باشد. در تدوین کتاب پیش رو، تلاش های علمی زیادی صورت گرفته است تا با ارائه ی تمرین های تخصصی در حوزه چهار نوع عمده توجه(انتخابی، پایدار، متناوب و تقسیم شده) ضمن تقویت دقت و توجه و ارتقای سطح یادگیری، اهداف مورد نظر به بهترین وجه محقق گردد.
کتاب پرورش دقت به پرورش چهار نوع عمده توجه می پردازد که شامل: توجه انتخابی، توجه مستمر، توجه متناوب و توجه تقسیم شده می باشد.توجه انتخابی[۱] در حقیقت تمرکز بر یک محرک خاص در محیط، طی یک دوره زمانی مشخص است. از آنجایی که توجه ما دارای ظرفیت محدود است، بنابراین توجه انتخابی ما را قادر می‌سازد تا بر روی اطلاعات جزئی وغیرقابل توجهی که برایمان اهمیت داردتمرکزکنیم.
از آنجایی که محرک های اطراف ما، در یک زمان و یک محیط خاص رخ می‌دهند، ما اغلب در انتخاب چیزهایی که به آن لازم است توجه کنیم، دچار ابهام می‌شویم. توجه انتخابی با برجسته‌سازی جزئیاتی که ما نیاز به تمرکز بر آن داریم و رد کردن محرک‌های نامناسب، ادراک ما را از موضوع مورد نظرمان افزایش می‌دهد.
توانایی توجه انتخابی، در این است که آگاه باشیم چگونه می‌توان محرک‌های خاصی را نادیده گرفت و فقط برروی یک جنبه ازمحیط تمرکزکرد. در کتاب پرورش دقت تلاش شده تا این نوع توجه تقویت شود.
تمرکز یا توجه پایدار، مستمر یا مداوم
در کتاب پرورش دقت تلاش شده تا این نوع توجه تقویت شود.این نوع از توجه توانایی تمرکز برروی یک فعالیت و یا محرک خاص در طی یک دوره زمانی طولانی است، یعنی چیزی که انسان را به تمرکز روی یک فعالیت از آغاز تا پایان ترغیب می کند، البته این تمرکز می تواند در حضور محرک های منحرف و مزاحم نیز ایجاد گردد.
تمرکز یعنی حفظ و نگهداری چرا که بدون داشتن دقت و تمرکز حواس، یادگیری صورت نمی گیرد. تمرکز نسبی است یعنی تقریبا” همه افراد تا حدودی از آن بهره مند هستند. وکسی نمی تواند ادعا کند کاملا” بی تمرکز است و یا همیشه تمرکز حواس دارد. بدیهی است که تمرکز کارایی حافظه را افزایش می دهد.
تمرکز باعث تسلط بر افکار مزاحم می شود، و به نوبه خود تقویت اراده را هم سبب می گردد، تمرکز و اراده رابطه ای مستقیم با یکدیگر دارند و افراد دقیق و با تمرکز، از اراده قوی و خوبی هم برخوردارند.
این مهارت مهم شناختی (تمرکز یا توجه مستمر و پایدار و مداوم) در انجام وظایف و فعالیت های روزمره به ویژه برای کسانی که نیازمند توجه طولانی مدت هستند بسیار سودمند و موثر خواهد بود. فقدان یا نقص در این نوع توجه باعث ناکارآمدی، ضعف تحصیلی و بروز سایر مشکلات می گردد.
توجه متناوب
یکی از انواع توجه توجه متناوب (شیفت داده شده) می باشد. توجه متناوب [۲]اشاره به پاسخ های جداگانه و ویژه برای هر محرک خاص دارد. تکالیف آموزشی و زندگی روزمره نیازمند توجه متناوب است.
هرکدام از ما در هر لحظه نیازهای شناختی و رفتاری ویژه ای داریم که باید توجه ما به صورت متناوب به این اقتضاها جواب دهد. توجه متناوب به خوبی با بروزرسانی[۳] هم پوشی دارد. اینکه فرد در مواجهه با محرک های گوناگون دایما منابع توجه خود را با آنان سازگار سازد و بتواند از عهده این تنوع تکالیف رفتاری و شناختی برآید. انعطاف در حالت های شناختی شرط لازم جهت وقوع این نوع توجه است.در کتاب پرورش دقت تلاش شده تا این نوع توجه تقویت شود.
توجه تقسیم شده[۱]
توجه تقسیم شده عبارتست از یک حالت روانی که طی آن افراد تلاش می کنند تا به چند چیز به صورت همزمان[۲] توجه کنند. به عنوان مثال هنگاهی که فردی مشغول مطالعه است و همزمان به گفتار فرد دیگری هم گوش می دهد این فرد از توجه تقسیم شده استفاده می کند.
همه ما در طول روز بارها و بارها از توجه تقسیم شده استفاده می کنیم. مثلا همزمان که به اخبار تلویزیون نگاه می کنیم، مشغول بازی با تبلت یا استفاده از آن هستیم.
این نوع توجه با افزایش تعداد محرک های ورودی کاهش پیدا می کند و از کیفیت آن کاسته می شود در مثال فوق چنانچه در حین گوش دادن به اخبار و بازی با تبلت خواسته باشیم نظارت بر انجام صحیح تکالیف کودک مان نیز داشته باشیم، کار مشکل می شود.
بهترین نمونه از کاهش عملکرد ما در مواجهه با تکالیف گوناگون در یک زمان، صدای زنگ موبایل در حین رانندگی است. وقتی در حین رانندگی هستیم و زنگ تلفن همراه ما به صدا در می آید و ما تمایل به پاسخگویی همزمان با رانندگی داشته باشیم، خطر تصادف برای ما چندین برابر می شود.
آن چیزی که در حقیقت باعث تصادف می شود کاهش عملکرد هشیاری و توجه ما در قسمت رانندگی است زیرا میزان توجه ما به رانندگی مان با صحبت کردن با تلفن همراه تقسیم شده و به نصف کاهش پیدا کرده است. همچنین خیلی مهم است بدانیم ضعف در این نوع توجه باعث بوجود آمدن مشکلات زیادی در سایر فعالیت های روزمره و همچنین تکالیف آموزشی می گردد.
از آنجایی که در حین انجام بسیاری از فعالیت های آموزشی ما تنها با یک محرک سرو کار نداریم کارایی توجه تقسیم شده به بهبود مستقیم عملکرد ما می افزاید. فرض کنید سر کلاس مشغول گوش دادن به صدای معلم هستید و همزمان همکلاسی شما از شما تقاضایی دارد در این هنگام آن چیزی که باعث می شود تا شما در طول صحبت با همکلاسی تان از آموزش معلم تان عقب نمانید توجه تقسیم شده شما می باشد.
فعالیت هایی که در بخش توجه تقسیم شده در این کتاب قرار داده شده است به طور مشخص این مهم را مورد هدف قرار داده است.در کتاب پرورش دقت تلاش شده تا این نوع توجه تقویت شود.
